1001_PW

Razdoblje
Vol. 2: A 804 usque ad 1077
Datum
November 3, 1001
Mjesto
Regest

A placitum presided by Otto of Worms, duke of Carinthia and Margrave of Verona, deliberates on the matter of the authenticity of the donation charter issued by Emperor Otto III to Werihen, count of Friuli, bestowing upon the recipient half of Solkan and Gorizia (doc. 1001_GW); the judicial assembly finds the charter authentic and confirms the legal possession of the endowed Werihen.

Izvornik
A = Udine, Archivio Storico Diocesano, Archivio Capitolare, Raccolta Pergamene, vol. 1/A, doc. 4.
Izdanje
Cesare Manaresi (ed.), I placiti del ‘Regnum Italiae’, vol. 2/1 (Rome 1957), doc. 267, pp. 479–483.
FIM izdanje
Diplomatic edition based on A and following Manaresi’s emendations since the parchment is heavily damaged rendering many passages completely illegible; passages differing from Manaresi’s edition are reported in the critical apparatus.
Transkripcija

(SN) Dum in Dei nomine civitate Verona in domo episcopio sancti Zenonis [in lobia maiore, que est edificata super fluvio Adicis ipsius domui per data licen]ciaa domni Hotberti episcopi [in iudi]cio resideret domnus Hotto dux istius Marchie ad singulorum hominum iusticias facienda[s et] de[li]berandas, resedentibus cum eo predictus domnus Hotbertus [episcopus ipsius sancte Veronensis ecclesie, Fulco, Egelri], Lanfranco comes Comitatu Vicentino atque Patavino, Walferam et Ceisulfo comitibus fratribus, Ambrosius, Bo[nefacius] Beno, Leo, Luvedeo et Petrus iudices sacri palacii, [Arnaldus, Adelardus, Ariulfus et Bernardus germanis, Weriberto, Lamberto], Gandulfo et Gecio et Lanzo, Lanfracob, Amicho, Lanzo, Adam, Tedaldo et Albericus germanis et Wido, Redaldus, Tedaldus, Olricus, Lanfredus, Richardus, Warimbertus, Winkardo, Awar[do, Uberto vasi Lanfranci comes et aliis pluribus.]

[Ibique in] eorum veniens presencia Werihen comes Comitatus Foroiulii et ostensit ibi preceptum unum ubi continebatur [ab or]dine sicut hic subter legitur: [seq. doc. 1001_GW; premite hic ut id ostendat].

In nomine sancte et individue Trinitatis.
Hotto D[ei gratia ser]v[us a]postolo[r]um. [Omni]u[m fi]delium [n]ost[rorum] tam presencium quam futurorum noverit universitas, quod nos interventu Hottonis nostri amabili[s] ducis fid[eli nostro Weri]hen comiti dedimus medietatem predii quod Iohanni venerabili patri[ar]ch[e Aquilegiensi hoc an]no contulimus, Sil[i]k[a]no [et] Gorza nuncupatum.
Donamus quidem memorato Werihen comiti medietatem prefricti predii et omnium attin[e]ntium eius, agrorum, camporum, pascuorum, silvarum, venacionum, aquarum a[q]ua[rum]que decu[r]suum, mol[endinorum], piscaci[o]num, viarum et inviarum exsituum vel redituum, tam quisitorum quam inquirendorum.
Si quis [i]gi[tur] hoc preceptum violare vel quorumpere voluerit, eam pena centum libras auri p[er]s[olvat], medieta[em] camere nostre et medietatem supradicto Werihen.
Quod ut verius credatur et firmius observetur, hanc paginam manu pro[pria] coroborantes sigillari iusimus. Sinum domni Hottoni s[erenissimi imperatoris Romanorum] agusti.
Data sesto II na ano Dominice inkarnacion[is M primo, indicti]one quinta decima, anno tercii Hottonis regnantis XVII, inperii sui.
Actum Papie.
Feliciter.

[Preceptum ostensum et ab ordine lectum], interrogatis est ipse Werihen comes pro quit preceptum ibi ostendere. Qui dixit: “Vere ideo preceptum [istum] hic vestris ostensi presencia, u[t ne silens appareat, et si ullus homo adversus me aliquid dicere vult], paratus sum cum eo exinde in racione standum et legittime finiendum. Et, quod plus est, que[ro ut di]kat iste Amelgauso iudex sacri palatii atvo[catus] domni imperatoris, qui hic ad presens est], si predictum preceptum, quam hic vestris ostensimus presencia, bonum et verum est, aut si ipse domnus Hotto gloriosisimo imperatore eum fieri rogavi et suo a[nulo sigillare iussit, et si suprascriptas res, que in isto] legitur preceptum, iusta ipsum mei propriis sunt et esse debet cum lege ac non.”

At hec respondens predictus Amelgausus iudex sacri palacii et a[tvocatus domni imperatoris dixit et profe]ssus est: “Vere preceptum ipsum, quam tu hic ostensisti, bonum et verum est, et iam dictus domnus Hotto gloriosisimo inperatore eum fieri rogavi et suo anu[lo iussit sigillare, et suprascriptas res, que in isto precep]tum le[gitur, ut] su[pra], iusta ipsum preceptum tui, qui supra Werihen comes, proprii sunt et esse debet cum lege.”

[Tunc dixit predictus A]melgausus iudex [de par]s plubika: “At ab[endum et requirendum nobis suprascriptas res nihil pertinet nec] pertinere debet cum legem, pro eo quod exinde nullum scriptum, nullam firmitatem nullamque recio[nem da pars plubika exind]e non habeo [ne]q[ue abere vel invenire possum, per quam suprascriptas res], que supra legitur, da pars plubika contradicere aut subtraere posa, set, ut dixi, tui proprii sunt et esse debent cum legem.”

His actis et manifestacio, ut supra facta, rect[um eorum iudicum et] auditoribus paruit esse, iudikaverunt iusta eorum altercapcionem et eidem Werihen comes profesione [et pre]dictus Amelgausus iudex sacri palacii et atvo[catus] pars plubice manifestacion[e], ut ipse Werihen comes iam dictis casis et rebus, quem in ipsum legitur preceptum [ad su]am proprietatem abere et detinere debet, et ipse Amelga[usus iudex de par]s plubika maneat omni tempore tacitus et contentus.

Et finita est causa.

Et hanc noticiam pro securitatem eidem Werihen comes f[i]eri amonuerunt.

Quidem et ego Gauspertus notarius ex iussio[one suprascripto misso et] iudicum amunicione scripsi.

Anno vero tercii domni Hottoni inperatori Deo propicio hic in Italia sexsto, tercio die mensi novembris, indictione quintadecima.

(S) Signum [Walfer]amus comes, qui ut supra interfuit.
(S) Otto dux subscripsi.
(S) Otbertus [episcopus subscripsi]
(S) Amelgauso iudex sacri palacii in[ter]fuit.
(S) Egelri comes interfui.
Signum (S) manu suprascripto Bonefacio, qui ut supra interfuit.
(S) Lanfrancus comes subscripsi.
Signum (S) manu suprascripto Ceisulfo comes, qui ut supra interfuit.
Signum (S) (S) (S) (S) (S) (S) manibus suprascriptorum Arnardus, Adelardus, Ariulfus et Bernardus germanis, Weriberto, Lamberto, Gandulfo et Gecio et Lancio, Lanfrancho, Amicho, Lancio, Adam qui ut supra ibi interfuerunt.
Signum (S) (S) (S) (S) manibus suprascriptorum Tedaldus et Albericus germanis, Wido, Rodaldus, Tedaldus, Olricus, Lanfredus, Richardus, Warimbertus, Winkardo, Awardo, Uberto vasi Lanfranci comes, qui ut supra ibi interfuerunt.

Kritički aparat

apars quae legi non potest A; em. e coniectura Manaresi.  bsic A: pro Lanfranco, sicut em. Manaresi.  csic A: pro an, sicut em. Manaresi.

Odabrana bibliografija
Peter Štih, “Villa quae Sclavorum lingua vocatur Goriza”: Studie über zwei Urkunden Kaiser Ottos 3. aus dem Jahre 1001 für den Patriarchen Johannes von Aquileia und den Grafen Werihen von Friaul (DD. O. 3. 402 und 412) (Nova Gorica 1999), pp. 25–27.
Opaske urednika

It remains a mystery why Count Werihen had to publically affirm the authenticity of his donation charter in front of a judicial assembly, a charter that had been promulgated less than a month ago (doc. 1001_GW, issued on October 27). Peter Štih, who dedicated a praiseworthy monograph-length study on the two donation charters bestowing Gorizia to Patriarch John and Count Werihen, hypothesized that it was John IV, the incumbent patriarch of Aquileia, who questioned the authenticity of this donation (Štih, cited above, p. 26). Be that as it may, the authenticity was not hard to prove, especially when bearing in mind that the presiding official, Duke Otto of Carinthia, was the intervener and witness of Otto III’s donation to Count Werihen.

Notes on the language: The scribe had precious little knowledge of Latin and the text is agrammatical in very many passages. While I have considered marking all the agrammatical passages in the critical apparatus and adding various propositions in square brackets that would conform with the cases, I have ultimately given up on this ambitious endeavor as it would completely change the nature of the text. Agrammatical as it may be, the text is still easily comprehensible. For the students of Ottonian era Latin, this text is a precious monument of the “knowledge” of this official language by the local scribes operating in northern Italy.

Kako citirati
First citation: Josip Banić (ed.), Fontes Istrie medievalis, vol. 2: A 804 usque ad 1077, doc. 1001_PW, fontesistrie.eu/1001_PW (last access: date).
Subsequent citations: FIM, 2: doc. 1001_PW.