King Philip invests Patriarch Wolfger with imperial regalian rights and attests that his successors do not need to journey to German lands to receive the regalian investiture because the patriarchs of Aquileia are one of the Italian ecclesiastical princes.
In Christi nomine. Exemplum ex autentico revelatum.
Philippus secundus divina favente clementia Romanorum rex et semper augustus.
Regalis magnificentie invariabilis equitas potestatis sue iura digne et laudabiliter exequitur cum unicuique id, quod iuris sui est, directo modernationis tramite recognoscit immoa largitur.
Inde est, quod cum habere videatur ratio, quod patriarche Aquilegensis ecclesie, eo quod sint principes Ytalieb, ab recipiendum ab Imperio sua regalia in Alemania[m]c scitari non debeant, contigit tamen quosdam ex ipsis in dictis partibus investiri. Dominus vero Volferus patriarcha, cum a Sede Apostolica missus in civitatem Nurenberc ad nos accederet et ad hec exigeretur ut a nobis regalia sua susciperet, allegare cepit, quod ad id faciendum propter predictam rationem non esset in Alemania constringendus.
Satis ergo concessimus, cum non debere constringi asseverantes tamen, quod si non vocatus ab Imperio intrare[t]d Alemaniam, quod bene deberet ibidem regalia suscipere, quemadmodum quidam sui fecisse dignoscunture predecessores. Ipse vero diu renitens tandem tamen inclinatus a nobis suscepit regalia, postulans sibi dari privilegium quod et fecimusf in hunc modum, ne hoc factum suum per successionemg temporum quandoque in commune deductum vel Imperio vel ipsi Aquilegensi ecclesie preiudicaret vel aliquatenus utriusqueh iuri derogareti.
Ad huiusj itaque facti perennem memoriam presentem paginam conscribi iussimus, et regiak maiestatisl karactere consignari.
Statuentes et regia auctoritate percipientes, ne cuiquam hominum hanc recognitionem nostram licitum sit perperam interpretari vel ei in aliquo temeritatis ausu obviare.
Testes autem huius rei sunt: E[kbertus] Babenbergensis episcopus, C[onradus] Tridentinusm episcopus, G[ebhardus] Tergestinensisn episcopus, Bernardus dux Karinthie, comes Meynharduso de Gorcep, comes U[lricus] de Eppanq, comes A[lbertus] de Tirolr, comes Ernestus de Viselkkes, Albertus de Entse, Albertus de Vangen, Verunherust de Rosevak, Hugou de Tuvers, Henricusv regalis aule dapifer, Henricus marscalkusw de Kallendin, Henricusx de Smalnekkey et alii quam plures.
Signum domini Philipi secundi Romanorum regis invictissimi (SM)z.
Actum apud Nurenberc anno ab incarnatione Domini millesimo IIcVIo, regnante domino Philippo Romanorum rege glorioso, anno regni eius VIIIo.
Ego Conradus Ratisponensis episcopus et regalis aule cancellarius recognovi.
Data per manuma' Sifridib' regalis aule prothonotariic' III idibus iunii, indictione VIIIIa.
Ego Walterius Civitatensis auctoritate domini Gregorii Aquilegensis patriarche notarius prescriptum privilegium vidi, legi, tenui et fideliter ascultavi, et de mandato michi facto per eundem venerabilem patrem dominum Gregorium Aquilegensem patriarcham sub anno Domini Mo ducentesimo LXIo , indictione IIIIta, die XIIII intrante novembre in Austria Civitate in patriarchali camera me subscripsi et in publicam formam redegi, nichil addens vel minuens quod ipsius sententiam variet sive sensum.
Ego Iohannes de Lupico sacri Imperii publicus notarius superscriptum privilegium vidi, legi, tenui et ascultavi et de mandato venerabilis patris domini Gregorii Dei gratia sancte Aquilegensis sedis patriarche me subscribens, signum meum apposui, anno, die, loco et indictione prescriptis.
Ego Guidoctus de Murolta civitatis Brixie notarius et scriptor dicti domini patriarche autenticum huius exempli vidi et legi et sicut in illo continebatur, ita in isto scriptum reperi, et me de mandato dicti domini patriarche subscripsi et signum meum apposui.
a) ymmo ed. MGH. b) sic D; Italie C et ed. MGH. c) videatur—Alemania] attramento rubro subsignavit D. d) sic intrare D; intraret C et ed. MGH. e) dinosscuntur C. f) cum non—et fecimus] subsignavit D. g) successorem C. h) utrique C; seq. ipsi add. C et ed. MGH. i) denegaret C. j) brevi C. k) sic D: pro regie, sicut ed. MGH. l) magestatis C. m) om. C. n) Tergestinus C. o) Testes—Meynhardus] subsignavit D. p) Gorze ed. MGH. q) Pan C. r) Tyrol C. s) sic D: pro Vilsekke, sicut C et ed. MGH. t) sic D: pro Werneherus, sicut C et ed. MGH. u) Bugo C. v) Henrichus C. w) mareschalcus C. x) Henrichus C. y) Smalvelkk C. z) om. C. a') manus C. b') Safredi C. c') protonotarii C.
King Otto IV's re-issue of this charter from 1209 - edited here as 1209_W4.
"In undecimo [scrineo] sunt privilegia et iura imperialia et regalia de donationibus, concessionibus et confirmationibus factis domino patriarche et ecclesie Aquilegensi [...] et qualiter dominus patriarcha non tenetur ire in Alemaniam pro recipiendis feudis suis." - Thesauri claritas, opus saec. XIV, ed. Giuseppe Bianchi, Thesaurus ecclesiae Aquileiensis (Udine 1847), p. 14.
As an Italian prince, the Patriarch of Aquileia had the right to receive the investiture of regalian rights from the ruler in Italy and was not supposed to be summoned to German lands to receive it. With the present charter, issued at Wolfger’s request, the patriarch wanted to ensure that no precedent would be set with this investiture of regalian rights in German lands (Schmidinger, cited above).
It should be noted that, at least according to Gislebert of Mons (c. 1150–1225), Patriarch Gottfried (1182–1194) could still be considered a “German prince”: “Et Theutonie princeps aderat unus tantummodo, scilicet patriarcha Aquilee.” (Chronicon Hanoniense, ed. Wilhelm Arndt, MGH, SS 21 (Hannover 1869), p. 575). Patriarch Wolfger, it would seem, aimed to finally make it clear to which part of the Imperium the Church of Aquileia officially belonged.
The charter was confirmed, or better say, reissued, by King Otto IV to the same Patriarch Wolfger during the imperial Diet at Augsburg on the 13th of January, 1209 – to be edited here presently.
The publication of the facsimile hereby dubbed D (Venice, Archivio di Stato di Venezia, Archivio proprio Giusto Fontanini, busta 1, filza 2, pp. 499-500) is granted free of charge by Archivio di Stato di Venezia by way of the “simplified procedure” of publishing archival facsimiles (La circolare della Direzione generale archivi n. 39 del 29 settembre 2017: procedura semplificata: pubblicazioni online che perseguano finalità scientifiche o pedagogiche, non beneficino di inserzioni pubblicitarie o commerciali e non siano soggette ad accesso a pagamento).
Photo by the editor.
The digital facsimile remains under the exclusive copyright of Archivio di Stato di Venezia.