Pope Gregory III orders Callistus, the patriarch of Aquileia who has received the pallium from the pope, to restitute Centenara and Musione, the possessions of the monastery of St. Mary in Barbana subject to the Patriarchate of Grado.
Gregorius episcopus, servus servorum Dei, Calixtoa et cetera.b
Iam triennium evolutum, decessoris nostri temporec plurimis fuerat suplicationibusd constitutum, dilectionem tuam ab hac summa atque apostolica Dei Ecclesia pallii promeruisse benedictionem commonit ut equoquee, ut in sanctę nostrę ecclesięf scrineis testantur volumina, fuisse, ne umquam audensg tu vel tui futuri successores aliena invadere iura aut temeritate qualibet illicita penetrareh, sed ut humiliter utilisi tibi concessum pallium fueras institutus merito magis est oneris quam honoris.
Nunc vero cognovimus, contra canonum instituta cuiusdam protervię ausoj temeratorem te extitisse, et valde audita doluimus. Cognovimus enimk, quosl ita habetur nullus fieri serrem murmuratione, quian aviditate devictus ausu illicitoo pervaserisp possessiones, que Centenaria et Mussiones nuncupantur, pertinentes monasterio sanctę Dei genitricis sito in insula Barbiana, quod prisco et longo tempore sancta iure possidet Gradensis ecclesia et eius hactenusq fuerat ditionisr.
Quod quia aliena nulli licet invadere, precipue sacerdotibus, quia contra Deum est, precipimus beati Petri [apostolorum]s principis auctoritate, cui a domino Deot et salvatore nostro ligandi atque solvendi in cęlo terraque potestas concessa est, ut ea, quę pervadere contra legem ausus esu, in presenti cum omnibus ei pertinentibusv in integro restituere Gradensi archiepiscopow debeas, cuius ditionix pertinere videtury, et ab insolenti[a]z recede[re]a'. Non enim sinimus, scias, licitare tibi illicita et aliena brachio possidere; potius molestia sacerdotali constrictus tuis te habetob' et, ut fortic' servans, pervasa restitue.
Scias enim, si extiteris temerator et reddere distulerisd' aliena, apostolica sententia canonicae' te subiacere correctioni atque penitentięf', dum iusta fueris condemnatusg' sententia.
a) Callisto em. Gundlach et Cessi. b) Gregorius—Callisto] om. T. c) seq. plurimis—doluimus om. D et et infra posuit. d) om. Cessi. e) commonit ut equoque] sic T; commonitum te quoque em. Gundlach et sic ed. Cessi. f) sanctę nostrę ecclesię] sanctae nostrae ecclesiae ed. Cessi et undique sic -ę in -ae mutavit. g) sic T: pro auderes, sicut em. Gundlach et ed. Cessi. h) perpetrare em. Cessi. i) utereris em. Cessi. j) ausu em. Cessi. k) seq. quos—murmuratione om. D. l) quod ed. Cessi. m) sine ed. Cessi. n) qui D. o) inlicito D. p) pervaderis D. q) actenus D. r) dictionis D. s) om. DT; em. Gundlach. t) om. D. u) ex est corr. T. v) seq. in integro restituere om. D. w) Gradensi archiepiscopo] subsignavit T; Gradensi patriarche restituere D. x) dictione D. y) seq. et ab insolentia—pervasa restitue om. D. z) insolenti T; insolentia em. Gundlach. a') recede T; recedere em. Gundlach. b') seq. contentum em. Cessi. c') seq. brachio em. Cessi. d') distinderis T. e') apostolica sententia canonica] apostolice sententie canonica D. f') correctioni atque penitentię] correctionem atque penitentias D. g') condempnatus D.
The papal warning issued to Callistus is one of the earliest evidence of territorial disputes between the two patriarchs, of Grado and of Aquileia. The occupied possessions – Centenara and Musione – are located right between Grado and Aquileia.
Patriarch Callistus remains notable for his eventful relations with the Lombard king Liutprand and his duke Pemmo, who at one point even imprisoned the prelate. Callistus is also known for his magnificent ciborium over a baptistry in Cividale (see the picture below), one that served as a model for the ciborium in Novigrad in Istria, erected by Bishop Maurice (see doc. 776_HPC).
The publication of the facsimile of T (Venice, Archivio di Stato di Venezia, Pacta e aggregati, Codex Trevisanues, fol. 22r) is granted free of charge by Archivio di Stato di Venezia by way of the “simplified procedure” of publishing archival facsimiles (La circolare della Direzione generale archivi n. 39 del 29 settembre 2017: procedura semplificata: pubblicazioni online che perseguano finalità scientifiche o pedagogiche, non beneficino di inserzioni pubblicitarie o commerciali e non siano soggette ad accesso a pagamento).
The digital facsimile remains under the exclusive copyright of Archivio di Stato di Venezia.
The image of Callistus' ciborium stems from the online edition of Dizionario biografico degli Friulani.