Era
Vol. 1: A seculo VI usque ad 803
Date
731, before November
Place
Regestum

Pope Gregory III writes to archbishop Anthony of Grado and to his suffragans, inviting them to the church synod to be held in Rome in the coming November where the issue of icon veneration will be discussed.

Source
The original is lost; the document survives as a much later copy:
T = Venice, Archivio di Stato di Venezia, Pacta e aggregati, Codex Trevisaneus, fol. 24r–v; late 15th-/early 16th-century simple copy of a copy from the nowadays lost Codex Egnatii, presumably from the 14th century.
Previous Editions
Wilhelm Gundlach (ed.), “Epistolae Langobardicae collectae,” in Epistolae Merowingici et Karolini aevi I, Monumenta Germaniae historica, Episolae 1 (Berlin 1892), doc. 13, p. 703
Roberto Cessi (ed.), Documenti relativi alla storia di Venezia anteriori al mille, vol. 1 (Padua 1940), doc. 21, pp. 32–33.
FIM Edition
Diplomatic edition based on T with emendations proposed by Gundlach and Cessi (where differing from Gundlach) reported in the critical apparatus.
Transcription

Gregorius tertius pontifex dilectissimo fratri Antonino Gradensi archiepiscopo seu dilectissimis nobis episcopis eiusdem ordinationea seu concilio pertinenti[bus]b.

Inter diversas continuationum erumnas, quęc nos hinc inde in sęculo positos circumstant et obruunt, orta est vana et perniciosa calamitas, quae graviter semper Eclesiam quasi quibusdam ventosis procellis conturbat inaniter attemptata. Est enim infelix impietas apud regiam urbem, ut – credimus – notumd habetis et per diversas provincias, ita ut, quod lugentes dicimus et voce promimus lachrymosae, sanctorum imagines abf ipsius Domini et Redemptoris nostri instar omnes proiciantur, Ecclesię delacerentur atque ipsius Dei Ecclesię, quod fatale malumg est et intollerabile exitium, habitationes hominum, viliah utique efficientei armamentorumj, ut iam in eis nulla debeat laus Deo cantari. Unde cum profeta lamentabili voce dicendum est: “Quis dabit capiti meo aquas aut oculis meis lachrymarumk fontes, ut tantum defleamus exitum?”1

Proinde, carissime frater atque dilectissimi nobis ecclesiarum Dei rectoresl, hortamur dilectionem vestram, ut pro domini nostri Iesu Christi nomine iuxta apostolicam vocem cunctas subiectas vobis ecclesias commonere atque instruere magnopere debeatis. Attendite, inquitm, dilectissimi fratres, vobis et universo gregi, in quo vos Spiritus Sanctus posuit episcopos regere Ecclesiam Dei, quam acquisivit sanguine Suo, ut iuxta traditionem sanctorum patrum et etaten antiquitatis omnes veram fidem defendentes sanctam, si contigerit, corpora ponant et sanguinem fundant, quia ecce venit dies acceptabilis, ecce nunc dies salutis.2 Nostis, carissimi, quod sancti per fidem vicere regna. Haec vestra sit, fratres, ad omnem populum Christi commonitio, ut ipsi proprię saluti legem christianum defendentes possint constantia fidei prodire.

Vos vero, carissimi, omnes, qui domos Domini diligentiam geritis, ad defendendam et confirmandam veritatem Kalendas novembris succedentis quintedecimę inditioniso apud hanc Apostolicam Sedem convenite omnes oppositap negligentia, ut communi conventu atque tractatu auctoritate beati Petri apostolorum principis super tale capitulum sententia promulgatiq atque statuatur, qualiter rabiem adversantium preveniamus et nostrarum procuremus animarum vel subiectorum salutem, consortes quoque mereamur pio intuitu sanctorum fieri precessorum et quorum clara nos post Christi pręsidium fovet doctrina.

Deus vos incolumes custodiat, dilectissimi nobis.

Critical apparatus

a) ordinationi ed. Cessi.  b) pertinenti T; pertinentibus em. Gundlach.  c) quae em. Gundlach et Cessi et saepe sicin -ae mutaverunt.  diter. T.  esic T; lacrimosa em. Gundlach.  fsic T; ad em. Gundlach.  gadd. sup. l. T.  hsic T; vilium em. Gundlach.  isic T; efficiantur em. Gundlach.  jsic T; armentorum em. Gundlach.  k) lacrimarum em. Gundlach.  lseq. verbum (orht?) canc. T.  msic T; inquam em. Gundlach.  nlect. dub. ; sancte em. Gundlach; sanctae em. Cessi; fort. pro ętatis.  o) indit. T; indictionis em. Gundlach.  psic T; seposita em. Gundlach.  qsic, nisi promulgari, T; promulgetur em. Gundlach.


1) Vulg, Ierem. 9, 1.
2) Vulg, 2 Cor. 6, 1.

Selected Bibliography
Wilhelm Mayer, “Die Spaltung des Patriarchats Aquileia,” Abhandlungen der königlichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen: Philologisch-historische Klasse, Neue Folge, 2/6 (1898): pp. 11.
Walter Lenel, Venezianisch-Istrische Studien (Strasbourg 1911), p. 105.
Rajko Bratož, “La chiesa istriana nel VII e nell' VIII secolo: Dalla morte di Gregorio Magno al placito di Risano,” Acta Histriae 2/2 (1994): pp. 69–70.
Peter Štih, “Gradež kot Aquileia nova in Split kot Salona nova? Lokalno zgodovinopisje in oblikovanje krajevne identitete,” Zgodovinski časopis 71/3–4 (2017): p. 364.
Editor's Notes

The pope’s invitation directed the high clergy of the ecclesiastical province of Grado to attend the 731 Synod of Rome and discuss the iconoclastic movement supported by Emperor Leo III. Archbishop/patriarch Anthony heeded the call and he indeed attended the Roman Synod of 731 - see 731_SR.

How to Cite
First citation: Josip Banić (ed.), Fontes Istrie medievalis, vol. 1: A seculo VI usque ad 803, doc. 731_GA, fontesistrie.eu/731_GA (last access: date).
Subsequent citations: FIM, 1: doc. 731_GA.
Facsimile
Image Source and Info

The publication of the facsimile of T (Venice, Archivio di Stato di Venezia, Pacta e aggregati, Codex Trevisaneus, fol. 24r–v) is granted free of charge by Archivio di Stato di Venezia by way of the “simplified procedure” of publishing archival facsimiles (La circolare della Direzione generale archivi n. 39 del 29 settembre 2017: procedura semplificata: pubblicazioni online che perseguano finalità scientifiche o pedagogiche, non beneficino di inserzioni pubblicitarie o commerciali e non siano soggette ad accesso a pagamento).

The digital facsimile remains under the exclusive copyright of Archivio di Stato di Venezia.