Emperor Otto III donates half of castrum Solkan and half of village Gorizia, together with half of the territories between Rivers Isonzo/Soča, Vipava/Vipacco, and the plateau of Trnovo, to the Church of Aquileia and its incumbent Patriarch John IV.
(SC)a In nomine sancte et individue Trinitatis.b
Terciusc Ottod Romanorume Dei gratia imperator augustus.
Si ecclesias Dei restaurare rectoresquef earum nostro munere sublimare studuerimus, id ad statum nostri Imperii necnon ad eterneg vite supplementumh proficerei nequaquam ambigimusj.
Quocirca notum sit omnibus sancte Dei ecclesie nostrisquek fidelibus presentibus atque futuris, Ottonem illustrissimum ducem nostrumque dilectuml fidelemm nostram humilitern exorasse clemenciam, quatenus pro Dei amore nostrequeo anime remedio sanctam Aquilegensemp ecclesiam rectoremque illius, Iohannemq scilicetr venerabilem patriarcham, nostre largitatis munere exaltares dignaremur.
Cuius dignis peticionibus aurest nostre dominacionis pro more solito accomodantesu sanctamque Dei ecclesiamv quondam Ungarorumw seviciax devastatam nunc magnas necessitates perpeti considerantes, medietatem unius castelli quod dicitur Siliganumy et medietatem unius ville que Sclavorum linguaz vocatur Gorizaa' necnon medietatem omnium domorum, vinearum, camporum, pratorum, pascuorum, herbaticorum, placitorum, collectarumb', angariarum, molendinorum, aquarumc' aquarumque decursuumd', piscacionum, silvarume', pabulaticorumf', venacionum necnon omnium rerum quas ing' illis predictis locis Syliganoh' atque Gorizai' vel in finibus locorum que sunt inter Ysonciumj' et Wipaumk' et Ortaona atque iuga Alpium, prout iuste et legaliter possumusl', cumm' nominatis finibus predicte Aquilegensi ecclesie atque rectori eius Iohanni patriarche suisque successoribus per huius imperialis preceptin' paginamo' donamus atque ex nostro iure in eius ius etp' dominium transfundimus atque perdonamus.
Insuperq' eciam concedimus acr' cum omni publicas' functione largirmur eidem ecclesie eiusque rectoribus, qui pro tempore fuerint, omnes villas quas iam dictus patriarcha vel eius antecessores habent edificatast' in Comitatu Foroiuliensi post Ungarorumu' nefandamv' devastacionem, tam inw' terra de Patriarchatu quamx' iny' terra de Concordiensi Episcopatu et Sextensi abbacia seu in terra bonorumz' hominuma'' qui sine heredibus mortui suntb'', sive in terra nostroc'' dominio pertinenti, quasque villas nunc predictusd'' patriarcha ad sue sedis utilitateme'' in sua investitura tenet, cum omnibus pertinenciis suis et circaf'' unamquamque earumg'' per duosh'' miliariosi'' ex omni parte adiacenciis.
Eodemquej'' ordine, ut nullus dux, comes nullaque Regni nostrik'' persona in eisdem villis placitare, fotruml'', collectasm'', angarias exigere aliquamve potestatem exercere presumatn'' preter eum qui Aquilegensis ecclesie gubernaculao'' regere videbitur.
Preterea sepe dicte ecclesie largimur eciam omne illud herbaticum quod publicep'' rei exactores a famulis vel aq'' liberis in terra predicte ecclesie habitantibus sive scusatis de montanis in herbamr'' venientibus per Ficariam et Petram fictam necnon per clusams'' de Avencionet'' vel ubicumque transientibusu'' exigere solebant, nullam nostro iuri partem inde reservantes, sed volumus atque firmiter iubemus ut predictus patriarcha Iohannes suique successores omnia que superius scriptav'' sunt perpetuis temporibus ad sue sedis utilitatem teneat omniumque hominum contradictione remota possideatw''.
Si quis autemx'' huius nostri imperialis precepti donacionem inquietare vel infringere temptaverit, sciat se compositurum auri optimiy'' libras mille, medietatem camerez'' nostre et medietatem predicte sedi eiusque rectoribus.
Quod, ut verius credatur diligentiusquea''' ab omnibus observetur, manu propria corroborantesb''' sigillo nostro atque bulla subter iussimus bullaric''' atque insignirid'''.
Signum domnie''' Ottonis serenissimi (SM)f''' et invictissimi cesaris.
Heribertusg''' cancellarius in vice Petri Cumani episcopi eth''' archicancellarii recognovit.
Data autem IIIIi''' kalendas maiij''', anno Dominice incarnationis Mk''' primol''', indictione XIIIIm''', annon''' tercii Ottonis regnantis XVII, imperii veroo''' eius V.
Actum Ravennep'''.
Feliciter, amen.
a) om. C1C2DEFG et Sickel. b) In nomine—Trinitatis] om. C1C2EG. c) litteris capitalibus C1. d) Tercius Otto] litteris capitalibus E. e) C1C2DEFG; Romanus B. f) rectores C2. g) aeternę et saepe sic -e in -ae seu -ę mutavit E; eternę et saepe sic -e in -ę mutavit G. h) suplementum E. i) ex profiscere corr. C1. j) C1C2DEFG; ambimus B. k) nostrique EF. l) dillectum E. m) dilectum fidelem] C1C2DEFG; inv. B. n) ex humiliterit corr. B; fideliter C1. o) C1C2DEFG; nostre B. p) Aquileiensem et undique Aquileiensis C1F; Aquilegiensem et undique Aquilegiensis C2DE et ed. Sickel. q) Ioannem et undique Ioannes DEF. r) silicet E. s) C1C2DEFG; exaltaltare B. t) aure C2; ex aure corr. E. u) C1C2EFG; acomodantes BD. v) seq. rectoremque illius canc. E. w) Hungarorum D. x) stenicia C2; seviciam D; savicia E. y) Silaganum D. z) lingue C2. a') Goritia C1. b') C1C2DEFG; colectarum B. c') canc. C1. d') C1C2EG; decursium BF; decursum D. e') sylvarum E. f') papulaticorum C1EFG; pabulationum D. g') om. F. h') Siligano C1C2DEFG. i') Goritia C1. j') Isontium C1DEF; Insontum C2; Isontum G. k') Vorpaum C2; Wipauum E; Vipaum F; Wrpaum G. l') presumus DEF. m') in C1C2DEFG. n') precepta C2EF. o') pagina DE; pagine F. p') om. C2. q') seu C1C2DEFG. r') atque E. s') C2DEG; pu.ca C1F; puplica B et sic ed. Sickel. t') hedificatas C1; edifficatas C2. u') Hungarorum D. v') nephandam D. w') de C1C2DEFG. x') quamque C1C2DEFG. y') de C1C2DEFG. z') illorum C1. a'') om. C2EG. b'') sine heredibus mortui sunt] sunt mortui sine heredibus C1C2DEFG. c'') C1C2DEFG; nostri B. d'') dictus D. e'') add. sup. l. F. f'') circha E. g'') ipsarum C1C2EG. h'') II C1C2EG. i'') miliares F. j'') sic B; eo C1C2DEFG; eo videlicet em. Sickel. k'') om. C1C2G. l'') forum C1C2DEFG. m'') C1C2DEFG; colectas B. n'') ex presumant corr. C1; presumant C2EG. o'') gubernandam D. p'') C1C2DEFG; puplice B. q'') om. E. r'') C1C2DEFG; herba B. s'') clusas F. t'') Avenzonn cum sign. abbr. C1; Avenzun cum sign. abbr. C2EG; Avenzono D; Avenzon F. u'') transeuntibus F. v'') dicta C1C2DEFG. w'') ex presideat corr. C1; presideat C2DEF. x'') seq. nostri canc. C1. y'') puri C1C2DEFG. z'') curie C1C2EG. a''') C1C2DFG; dilligenciusque BE et sic ed. Sickel. b''') coroborantes C1C2. c''') sigillari C1C2DEFG. d''') atque insigniri] om. D. e''') domini E. f''') om. C1C2DEFG. g''') Henribertus C1DEFG; Henrabertus C2. h''') om. C1C2DEFG. i''') quarto C1C2EG. j''') madii DF; mai E. k''') millesimo C1C2EG; milleximo D. l''') I F. m''') om. C1C2EFG. n''') anni C1D. o''') IIo D. p''') Ravene D.
“In [scrineo] decimo tertio: privilegia imperialia et regalia de concessionibus, donationibus et confirmationibus [om.], et de concessione Siliani et de medietate ville Goriza [om.].” – Thesuari clartias, opus saec. XIV, ed. Giuseppe Bianchi, Thesaurus ecclesiae Aquileiensis (Udine 1847), p. 16.
One of the seminal imperial privileges issued to the Church of Aquileia, the donation of half of Solkan and half of village Gorizia was the smoking gun that Venice used to press its claims that the counts of Gorizia held their principal possession in Friuli as retainers of the patriarchs and not as counts from the Empire. Thus, the legal argument goes, when Venice took over the Patriarchate of Aquileia in 1420 (officially recognized in 1445), the counts of Gorizia would hold their Friulian castrum from Venice. On these Venetian Consultori in iure and their writings concerning the jurisdictions of the counts of Gorizia, see Giorgio E. Ferrari, “I codici di privilegi ‘conta comitem Goricie’ nell’Archivio dei Consultori in iure della Reppublica di Venezia,” Studi Goriziani, supplemento 2: Gorizia nel Medioevo (1956), pp. 107–150.
However, the situation is not as straightforward as Venetian jurists claimed in the late 15th century, as the other halves of Solkan, Gorizia, and the territories between Soča, Vipava and the Trnovo plateau were donated by the same Otto III to the Friulian Count Werihen III and from him they passed on – by way of marriages – to Count Maynard I, the progenitor of the House of Gorizia (see more on that in the Editor’s Comments section of doc. 1001_GW).
In any case, the counts of Gorizia later recognized to hold Gorizia as a fief – hereditary in both male and female line – from the Church of Aquileia (cf. August von Jaksch (ed.), Monumenta historica Ducatus Carinthiae, vol. 4/1: Die Kärntner Geschichtsquellen 1202–1269 (Klagenfurt 1906), doc. 1524, pp. 1–3, soon to be edited here as well).
The publication of the facsimile of B (Venice, Archivio di Stato di Venezia, Miscellanea ducali e atti diplomatici, busta 2, doc. A/1) is granted free of charge by Archivio di Stato di Venezia by way of the “simplified procedure” of publishing archival facsimiles (La circolare della Direzione generale archivi n. 39 del 29 settembre 2017: procedura semplificata: pubblicazioni online che perseguano finalità scientifiche o pedagogiche, non beneficino di inserzioni pubblicitarie o commerciali e non siano soggette ad accesso a pagamento).
Photo by the editor.
The digital facsimile remains under the exclusive copyright of Archivio di Stato di Venezia.